Handhaving Wet DBA: wat betekent dit nu echt voor zorginstellingen?

De Wet DBA is in het leven geroepen om duidelijk onderscheid te maken tussen werknemers in loondienst en ingehuurde zelfstandig ondernemers (zzp’ers). Dat is nodig omdat er heel veel schijnzelfstandigheid voorkomt: mensen die ingehuurd worden om loondienstwerk te verrichten, voor een veel gunstiger tarief maar zonder de zekerheden van een loondienstverband en het afdragen van belastingen. 

De schijn-zzp’ers lijken aantrekkelijk want ze werken vaak voor een lager tarief dan echte ondernemers. Maar zorginstellingen lopen het risico dat dergelijke arbeidskrachten als werknemers gezien worden, en dat ze dus toch verantwoordelijk zijn voor bijvoorbeeld doorbetaling bij ziekte of ongevallen en het afdragen van loonheffingen. Ook wordt er onder schijnzelfstandigen gefraudeerd met diploma’s en certificaten. Dat er duidelijk onderscheid komt, is dus eigenlijk wel zo fijn: het zorgt ervoor dat de valse concurrentie verdwijnt en er weer duidelijk onderscheid komt tussen dienstverband en zzp. 
‍

Wanneer kun je wél zzp’ers inhuren?
‍

‍Het arbeidsrecht in Nederland is dwingend recht. Dat houdt in dat in principe alle werkenden in Nederland onder het arbeidsrecht vallen (met recht op een loondienstverband), ‘tenzij’. Tenzij er mensen zijn die duidelijk ander werk doen en op een andere manier werken dan de medewerkers in de organisatie. Voor dat werk kunnen zelfstandigen zonder personeel worden ingehuurd. Dat zijn meteen de belangrijkste criteria voor het voldoen aan de wetten en regels: als je zzp’ers inhuurt, moeten ze ander werk doen dan hun collega’s in loondienst en moeten ze dat werk anders uitvoeren. 
‍

10 criteria van ondernemerschap

‍
‍
‍Er is niet één definitie van ondernemerschap te geven. Daarom wordt elk geval apart bekeken, en de laatste jaren zijn er ook veel rechterlijke uitspraken over gedaan. Uit al die rechtszaken heeft de Hoge Raad 10 criteria opgesteld voor de beoordeling van arbeidsrelaties tussen opdrachtgevers en werkenden. Hoe meer kenmerken terugkomen in de manier waarop flexibele krachten werken in jouw organisatie, hoe groter de kans dat jullie arbeidsrelatie inderdaad als ondernemerschap wordt gezien door de Belastingdienst. 
‍

De 10 beoordelingscriteria voor arbeidsrelaties:

1.      Een zzp’er draagt commercieel risico
Als ondernemer draag hij of zij bijvoorbeeld de schade als het werk niet goed wordt uitgevoerd.

2.     De zzp’er investeert zelf in het werk
Een ondernemer koopt bijvoorbeeld zelf materialen of apparatuur in. 

3.     De vergoeding ligt hoger dan die voor werknemers in de sector
De zzp’er moet zelf belastingen en heffingen afdragen en sparen voor de oude dag, en heeft kosten voor de bedrijfsvoering. Die zitten in het uurtarief.

4.     Zzp’ers gedragen naar buiten toe als ondernemer
Ze maken reclame voor hun bedrijf, doen aquisitie en zorgen dat ze vindbaar zijn, bijvoorbeeld door het onderhouden van een website.

5.     Ze werken aan afgebakende opdrachten
Zzp’ers werken in principe aan afgebakende opdrachten, van beperkte duur of een aantal uur per week.

6.     Zzp’ers hebben meerdere opdrachtgevers
Ondernemers werken (ook wel eens tegelijkertijd) voor verschillende opdrachten en opdrachtgevers.

7.     Zzp’ers hebben de vrijheid zich te laten vervangen
Als ze zelf niet kunnen werken, mogen ze zich laten vervangen door een ander.

8.     Ze bepalen zelf hoe ze het werk uitvoeren
In de opdracht staat wat ze gaan doen of welke doelen ze gaan halen. Er staat niet in hoe ze het moeten doen, en dat mogen ze op de werkvloer zelf bepalen.

9.     Voor betaling sturen ze facturen direct naar de opdrachtgever
Zzp‘ers factureren per uur of op projectbasis, en richten de factuur direct aan de opdrachtgever. Werken ze op uurbasis, dan factureren ze enkel de uren die ze zelf gewerkt hebben.

10.   Ondernemers verplichten zich tot het halen van een bepaald resultaat
In de opdracht is dat resultaat opgenomen en de zzp’er kan worden aangesproken of het al dan niet halen van dat resultaat.
‍

De criteria toegepast op jouw zorginstelling
‍

‍Bovenstaande criteria zijn lang niet allemaal toe te passen op de zorg. Als instelling heb je ook zorgplicht en ben je dus instellingsbreed verantwoordelijk voor de kwaliteit. Ook is er vaak een vorm van gezagsverhouding en zijn de werktijden vooraf bepaald. Dat maakt het extra belangrijk om heel goed naar de ándere criteria te kijken. De belastingdienst kijkt namelijk naar het totaalplaatje. 

‍

Kijk kritisch naar het werk en naar de ondernemer

‍Ondernemers huur je in principe in voor een specifieke klus, of omdat ze specifieke kennis hebben. Huur je veel zzp’ers in om gaten in de planning op te vullen, probeer die dan toch te vervangen door mensen in dienst te nemen. Kijk goed naar welk werk je als opdracht voor zzp’ers kunt definiëren en omschrijf dat duidelijk in de overeenkomst. Kijk ook kritisch naar de ondernemers die je inhuurt. Voldoen die wel aan de 10 beoordelingscriteria? Profileren ze zich echt als ondernemer, hebben ze meerdere opdrachten en zijn al hun inschrijvingen en documenten op orde? Met keurmerk ZOIZ weet je dat al zeker. Hebben ze geen keurmerk, dan moet je dat zelf controleren.

‍

Geef ondernemers de ruimte
‍

Zzp’ers zijn ondernemers. Die hebben ruimte nodig om hun bedrijf te kunnen runnen. Geef ze daar ruimte voor op de werkplek, en neem bepaalde afspraken ook mee in de overeenkomst. 

·       Zzp’ers moeten zich kunnen profileren, óók op de werkvloer. Sta toe dat ze zich door een evengoed geschoolde collega laten vervangen als ze ziek zijn. 

·       Houd ze buiten het team. Ze werken voor zichzelf, niet voor de organisatie. Teamuitjes, bedrijfsfeestjes, de jaarlijkse voortgangsgesprekken: die zijn voor werknemers, niet voor zzp’ers. En je hebt het met hen over uurtarieven en opdrachten, niet over salaris en vakantiedagen. 

·       Zet in de opdracht duidelijk wat voor werk de zzp’er gaat doen of welke doelen de zzp’er moet halen en stuur zo min mogelijk aan op de werkvloer. Dat minimaliseert de gezagsverhouding.

·       Zzp’ers werken per definitie voor verschillende opdrachtgevers. Sta dat toe en zet ook dit weer expliciet in de overeenkomst.

‍

Ga flexibel om met zzp’ers

Zzp’ers huur je in voor bepaalde opdrachten, en zijn dus in principe relatief kort voor jouw organisatie aan het werk. Kijk kritisch naar de duur van de overeenkomsten, en ook of je niet te vaak achter elkaar dezelfde zzp’ers inhuurt. Een grote flexibele schil helpt hierbij. En besluit iemand in loondienst verder te gaan als zzp’er? Huur deze dan niet direct weer in maar zoek een andere medewerker. 
‍

Een goede overeenkomst sluit je af direct met de zzp’er

Leg in de opdrachtovereenkomst met elke zzp’er heel duidelijk vast wat de opdracht is, welke rechten en plichten de ondernemer heeft, wie welke risico’s loopt en hoe de vervanging en betaling is geregeld. Hier zijn modelcontracten voor, die je makkelijk kunt aanpassen aan jouw eigen situatie. Wij bieden deze ook. En zo’n contract, dat sluit je direct af met de zzp’er, niet met een bemiddelingsbureau! Je betaalt ook direct aan de zzp’er, nadat deze zijn of haar factuur gestuurd heeft. 

Blijf op de hoogte

De wetgeving rond arbeidsrelaties is nog altijd in ontwikkeling er zijn al nieuwe regels aangekondigd. In 2025 zullen er ook nieuwe rechtszaken komen, die voor jurisprudentie zullen zorgen. Blijf als zorginstelling goed op de hoogte en pas je werkwijze aan als dat nodig is. Zo blijft zelfstandig werken in de zorg ook bij jou goed geregeld.

‍